Charkowski Narodowy Uniwersytet Pedagogiczny imienia H. Skoworody (Ukraina) – za poparcia Konsulatu Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej w Charkowie – zamierza przeprowadzić międzynarodową konferencję «Wspólne karty historii Polski i Ukrainy ХХ wieku oczyma młodych naukowców» (1 czerwca 2018 r.).

We współczesnej historiografii rozpowszechnionym modelem wyjaśnienia skomplikowanych procesów socjalnych służy teoria pokoleń. O niej zaczęły mówić po raz pierwszy w r. 1991, kiedy została opublikowana książka Williama Straussa i Neila Howa "Pokolenie" ("Generations"). Ta koncepcja umożliwia wyjaśnienie – przez pryzmat analizy zmiany cykli pokoleń w społeczeństwie – ewolucji modeli zachowania, tożsamości etc. Ona również pozwala zrozumieć, na ile ważną rolę odgrywają młodzi historycy w transformacjach świadomości historycznej, zwolnieniu jej od destruktywnych mitów i stereotypów.

Na współczesnym etapie rozwoju stosunków ukraińsko-polskich konieczną potrzebą jest tworzenie platformy wspólnej dla fachowej analizy zagadnień przeszłości dwóch narodów. Przecież te wątki dziejowe zawierają egzystencjalnie ważne dla nich zjawiska i procesy. Dwie wojny światowe, represje nazistowskiego i komunistycznego reżimów, walka o niepodległość, długa i skomplikowana droga od konfrontacji do uświadomienia wspólności interesów i potrzeby nawiązania partnerstwa w ramach zjednoczonego obszaru europejskiego – to wszystko ścisłe powiązało losy dwóch sąsiednich narodów. Ważną rolę w badaniu zagadnień ich wspólnej przeszłości może odegrać nowe pokolenie historyków ukraińskich i polskich. Adekwatne ujęcie przez nich wspólnych kart historii Ukrainy i Polski jest możliwe tylko pod warunkiem uwzględnienia różnych naukowych perspektyw. To umożliwi przezwyciężenie wąskich ram narracji narodowych, jak również – kształtowanie ściślejszego pojęcia o początkach, kontekstu oraz skutkach wielu zjawisk i procesów przeszłości. Mamy nadzieję, że przyszła konferencja będzie jednym z kroków, skierowanych na osiągnięcie tych celów.

Tło tematyczne konferencji będzie zawierało przede wszystkim następne zagadnienia:

а) rozwój narodów ukraińskiego i polskiego w imperiach Habsburgów, Hohenzollernów oraz Romanowych. Na ile i jak właśnie znajdowanie w tych systemach politycznych sprzyjało lub przeszkadzało modernizacji społecznej oraz gospodarczej Ukrainy i Polski, konsolidacji politycznej i życiu publicznemu Polaków i Ukraińców, a również – ich działalności kulturalnej? Którzy końcowe cele polityczne oraz wektorze geopolityczne celowali ówczesne elity polskie i ukraińskie oraz w jakim kierunku oni ewoluują w ciągu I wojny światowej?

b) walka Ukrainy i Polski o niepodległość (1917-1921) – lista osiągnięć i porażek. W tym kontekście przede wszystkim proponujemy skupić uwagę na ujęciach polityków ukraińskich i polskich o przyszłym ustroju Europy Środkowo-Wschodniej (między innymi chodzi o koncepcji Międzymorza); na konfliktach między dwoma narodami, powstających w trakcie genezy niepodległych państw; na poszukiwaniu kompromisu polsko-ukraińskiego oraz wspólnej walce Polski i Ukrainy przeciw agresji bolszewickiej (między innymi chodzi również o Umowie Warszawskiej 1920 r. – czynnikach i kontekstu jej powstania, treści, skutkach politycznych oraz znaczeniu historycznym);

c) stosunki między Ukraińcami i Polakami w latach 1921-1939 oraz podczas II wojny światowej. Propunujemy zwrócić uwagę przede wszystkim na politykę Drugiej Rzeczypospolitej wobec mniejszości narodowych; formach ich udziału w życiu politycznym tego państwa; koncepcji prometeizmu i działalności Henryka Józewskiego; zwiększeniu sprzeczności pomiędzy Ukraińcami i Polakami w ciągu lat 1930-ch na tle wzrostu poparcia dla idei prawych i tendencji autorytarnych w Europie Środkowo-Wschodniej; na represjach wobec Polakom i Ukraińcom, dokonanych przez reżimy bolszewicki i nazistowski; na przebiegu ruchu oporu na terenach Ukrainy i Polski.

d) Ukraińcy i Polacy w rzeczywistości geopolitycznej lat 1945-1991. Główną uwagę planujemy skupić na stosunkach między władzą, społeczeństwem i kościołem w PRL i ZSRR; na ruchu dysydenckim oraz kontaktach, nawiązanych między ukraińskimi i polskimi intelektualistami; na próbach nowego przeczytania historii stosunków dwóch narodów i poszukiwania strategii ich koegzystencji w przyszłości (między innymi chodzi o wysiłkach środowiska czasopisma "Kultura" – Jerzy Giedroyca, Juliusza Mieroszewskiego i in.);

e) trajektorii rozwoju Polski i Ukrainy po klęsce ZSRR. W tym przypadku proponujemy skupić uwagę przede wszystkim na współprace między tymi dwoma państwami w ramach procesu eurointegracji (chodzi o Grupie Wyszehradzkiej, Partnerstwie Wschodnim i іn.), kontaktach między polskimi i ukraińskimi elitami akademickimi oraz kulturalnymi, konfliktach wokół zagadnień wspólnej pamięci historycznej i poszukiwaniu porozumienia w tym zakresie;

f) rozwój historiografii polskiej i ukraińskiej na tle procesów społeczno-politycznych oraz kulturalnych w ciągu ХХ stulecia.

Językami oficjalnymi konferencji są ukraiński, polski, rosyjski, angielski.

Wynikiem tego projektu będzie wydanie specjalnego zbioru prac naukowych.

Wypełnione formularze zgłoszeniowe internetowe

https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdziBrUCffCNqal5bE77-MPr2PbTJNmmIc9eJvuTMNbSwdLHA/viewform

wolno wysyłać do 10 kwietnia 2018 r.

Artykuły do specjalnego zbioru prac naukowych wolno wysyłać na adres: scientific_team@ukr.net dо 1 maja 2018 r.